اقتصاد نفتی، تاخیر در بودجه و دریغ از ذره ای پاسخگویی

بودجه کشور عامل شروع، توسعه و کنترل هر گونه حرکت اقتصادی در مملکت است. دو سال است که کلا در فصل بهار مملکت بودجه جدید ندارد. یعنی بیش از بیست و پنج درصد (عملا سی پنج درصد) سال کشور در حال بلا تکلیفی است و همه چیز گرد رکود می گیرد و همه جا با بودجه های یک دوازدهمی کار می کنند تا تکلیف بودجه معلوم شود. پروژه های ملی مختل می شوند، موتور مالی اقتصاد یعنی بانکهای دولتی از کار می افتند و تحرکات جدید و نوسازی های صنعتی و اقتصادی دیر کلید می خورند و..... پدیده تاخیر در ارائه بودجه در کشور امری بسیار جالب توجه است و یک دنیا حرف در آن نهفته است. اگر اندکی خوشبین باشیم می توانیم این حرکت را به صورت یک ترفند دولت ببینیم برای کنترل اقتصاد. چرا که در وضعیت فعلی و درحالی که طرح عظیم اصلاح اقتصادی(هدفمندی یارانه ها) در حال اجراست، روی غلطک افتادن اقتصاد خیلی به صلاح نباشد و در نتیجه دولت با این حربه سعی می کند اندکی از تبعات آن طرح، با کند کردن گردشهای اقتصادی بکاهد.   تاخیر در ارائه بودجه می تواند یک دلیل واضح بر ضعف دولت باشد. ضعف کارشناسی در ارائه بودجه، ضعف در برنامه ریزی و زمانبندی. ضعف در تشخیص اولویتهای اقتصاد و کشور. می تواند نشان از بی توجهی دولت باشد. بی توجهی به مجلس بعنوان نهاد نماینده مردم در نظارت بر اجرا. بی توجهی به قانون. بی توجهی به عواقب بسیار بد تاخیر. می تواند نشانگر وضعیت ساختار حاکمیت باشد. اینکه هیچ کس نیست که یقه دولت را بچسبد. هیچ کسی نمی تواند تخلفات و ضعفهای بزرگ دولت را بطوری که دولت بشنود و رفتارش را تغییر دهد به دولت گوشزد کند. اما چند نکته جالب در این مساله هست که لازم است که گفته شود: تاخیر در بودجه پدیده ای است که داد می زند که ساختار اقتصاد کشور نفتی است. یعنی اینکه ما برنامه ریزی کنیم و برنامه مان را از طریق بودجه اعمال کنیم و کشور را توسعه دهیم و اینها، یک امر ضمنی اقتصاد مملکت است و در حقیقت ناشی از رافت نظام و برکات آن است و حالی است که مسئولین به مردم و تاریخ می دهند. اصل قضیه این است که نفت از چاه استخراج می شود و فروخته می شود و حتی اگر بدترین عملکرد را داشته باشیم، از نظر اقتصادی، ممکن است قیمت نفت به شدت رشد کند و بیشترین  درآمد تاریخ را عایدمان کند. دیگر اینکه در کشور ما قانون و مجلس و پاسخگویی و اینجور چیزها اموری هستند که بودنشان لازم است اما اموری الزام آور نیستند و اگر شرایط اقتضا کرد می توانیم هر جوری که می خواهیم رفتار کنیم. مثلا اگر درگیر سیاست بازی و انتخابات مجلس و یا درگیری های حزبی بودیم می توانیم کارهای غیر ضروری مثل بودجه را بیاندازیم برای وقتی که وقت داشتیم و سرمان خلوت شد. دیگر اینکه در سطوح بالا هم می توان خیلی چیزها را به شیوه پیچاندنی اجرا کرد. مثلا اگر نمی خواهیم خیلی به ما در ارائه بودجه دلخواهمان که البته مملکت را زیر و زبر می کند گیر بدهند میتوانیم وقتی آن را ارائه کنیم که مجلس در تنگنا خیلی نتواند به آن گیر بدهد و سریع تصویبش کند که در نتیجه ما هر کاری که می خواهیم انجام دهیم.