چگونه اخبار را حدس بزنیم؟ (نقدی بر اخبار رسانه ملی)

مدت‌هاست که اخبار را به طور جدی از رسانه ملی پیگیری نمی‌کنم. وقتی هم مورد سوال دوستان و اطرافیان قرار می‌گیرم، برایشان توضیح می‌دهم که شنیدن اخبار برای آگاهی است و وقتی من می‌دانم رسانه ملی چه می‌خواهد بگوید، برای چه باید وقتم را تلف کنم؟ در اینجا می‌خواهم مواردی را بگویم که در طی دیدن یا شنیدن اخبار رسانه ملی با آن‌ها مواجه خواهید شد.1- اصلی‌ترین و اساسی‌ترین حرف صدا و سیما در خبرهایش دو چیز است:الف) ایران کشوری است که با سرعت در حال پیشرفت اقتصادی، علمی و اجتماعی است. به طوری که یکی از قدرت‌های آیندۀ منطقه و دنیا خواهد بود.ب) غرب و در رأس آن‌ها آمریکا و همچنین لیبرالیسم، دموکراسی، سرمایه‌داری و سایر موارد مشابه در حال سقوط  و افول‌اند. به عبارتی این‌ها دارند به پایان خودشان نزدیک می‌شوند.شواهد تأیید کننده چنین ادعاهایی 50% اخبار را شامل می‌شود. اگر در آمریکا سیل بیاید، مردم آواره‌اند و دولت از پس کمک‌رسانی به آن‌ها بر نمی‌آید؛ اما اگر در ایران زلزله 9 ریشتری هم بیاید همه چیز تحت کنترل است و مردم از خدمات دولت راضی هستند.اگر 2% به تورم و بیکاری در اروپا اضافه شود نشانه‌ای از افول اقتصادِ سرمایه داری است؛ اما در داخل خبری از آمار مربوط به تورم و بیکاری نیست و در عین حال رشد اقتصادی و یا افزایش حجم صادرات (ولو اندک) بزرگنمایی می‌شود. یا مثلاً اگر خبری درباره بیکاری فزاینده در انگلیس باشد، دو خبر بعدی درباره افتتاح یک کارخانه در یکی از شهرهای ایران و ایجاد n شغل و کاهش چشمگیر بیکاری در میان جوانان آن شهر خواهد بود.2- مصاحبه‌های مردمی معمولا در دو مناسبت پخش می‌شوند. یکی در مراسم و تجمعات مذهبی و سیاسی مثل نماز عید فطر، بعضی نماز جمعه‌ها، راهپیمایی‌ها و انتخابات است. دیگری وقتی است که مسئله‌ای برای مردم ایجاد نگرانی کرده است. مثل هدفمندی یارانه‌ها، تحریم شورای امنیت و ... .در هر دو مورد تمام استانداردهای صداو سیما درباره حجاب و پوشش زیر پا گذاشته می‌شود. با مردان و زنانی در قشرها و تیپ‌های مختلف (از چادری سفت و سخت تا بد حجاب) مصاحبه گرفته می‌شود.در مراسم مذهبی و سیاسی، همیشه یک حرف ثابت در میان حرف‌های مردم شنیده می‌شود: استقامت و پایداری در راه آرمان‌های نظام و همچنین اطاعت محض از ولایت و حمایت مطلق از رهبری. در مورد دوم، همۀ مصاحبه شوندگان بدون استثنا و با بیان‌های متفاوت یا اقدام خارجی را محکوم می‌کنند و/یا آن را بی اهمیت می‌شمارند و البته در مورد مسائل داخلی هم کاملا از اوضاع راضی‌اند. اگر هم انتقادی مطرح شود بسیار ضعیف است و فورا بعدش خبری پخش می‌شود که طرح یا برنامه خاصی برای رضایت مردم تصویب شده است. در واقع در این گونه موارد حجم مصاحبه‌ها با نگرانی مردم و عمق و وسعت حوادث داخلی نسبت مستقیم دارد. به طوری که پس از انتخابات 88، قسمت عمده‌ای از اخبار را چنین مصاحبه‌هایی تشکیل می‌داد.3- اخبار خارجی رسانه ملی، کاملاً با سیاست خارجی حکومت هماهنگ است. پس کاملاً طبیعی است که تعداد زیادی خبر درباره استیصال آمریکا و اسرائیل در امور داخلی و خارجی خودشان باشد. اگر با کشوری روابط حسنه باشد(مثل روسیه و چین)، خبری از آن به گوش نمی‌رسد. در غیر این صورت فردای روز تیره شدن روابط، آن کشور به عنوان کشوری ظالم و متجاوز همراه با دولتی فاسد و متزلزل معرفی می‌شود. نمونه‌اش تیرگی روابط میان ایران و فرانسه در برهه‌ای و پخش پی در پی اخبار مربوط به فساد و بی عرضگی دولت فرانسه و شخص سارکوزی در رسانه ملی بود.حرف‌های مقامات دیگر کشورها به دو صورت متفاوت از اخبار پخش می‌شود. اگر سخنی به نفع و در جهت سیاست‌های حاکمیت باشد، به آن اعتراف و اذعان می‌گویند. مثلاً سخنان مقامات اسرائیلی درباره توان موشکی ایران،به اعتراف آن‌ها به قدرتمندی نظامی ایران تعبیر می‌شود. اما اگر سخنی بر خلاف منافع حکومت باشد، به آن فرافکنی، دروغ پراکنی و ادعای خصومت آمیز گفته می‌شود. به عنوان مثال در انتخابات 88 و پس از آن، سخنانی درباره انتقاد از طرز برخورد حکومت با مخالفان با عنوان حمایت، تأئید و تحریک خارجیان نام برده می‌شد. در این زمینه رسانه ملی تا آنجا پیش رفت که در ترجمه مصاحبه اوباما، کلمه Protests به معنی معترضان را به آشوب گران و اغتشاش‌گران تغییر داد. 4- مسائل بحرانی ای که موضع رسمی حاکمان در آن نامشخص و یا برخلاف تبلیغات رسمی قبلی است، کاملا مسکوت گذاشته می‌شود. مسئله برکناری وزیر اطلاعات و عدم حضور یک هفته‌ای رئیس جمهور در هئیت دولت، ترور چند دانشمند ایرانی و حتی انفجار انبار مهمات سپاه از این جمله‌اند. به عبارتی در این گونه مسائل هر چه آگاهی مردم کمتر باشد و موضوع کمتر مطرح شود، بهتر است. معمولاً اگر این مسائل توسط دیگر رسانه‌ها در میان مردم گسترش یابد و نتوان دیگر کتمان یا تکذیبش کرد، رسانه ملی دیرهنگام و دستپاچه به آن‌ها می‌پردازد.احتمالاً با خواندن موارد فوق، می‌توانید با دانستن موضوع هر واقعه‌ای اخبار پخش شده از رسانه ملی  را با درصد خطای کمی حدس بزنید. همچنین از این به بعد با تماشای اخبار صداو سیما اعصابتان بیشتر خرد خواهد شد! چون آگاهانه در می‌یابید که عده‌ای دارند به شما چیزهایی را القا می‌کنند و در این میان شما را بسیار کم هوش و نادان حساب کرده‌اند.