تخلفات خطرناک رانندگی در ایران

ایران یکی از پر تلفات ترین کشورها در سوانح رانندگی است. به طوری که سالانه نزدیک به بیست هزار نفر در جاده ها و خیابان ها در تصادفات جان خود را از دست می دهند. چنین آماری وقتی اهمیت بیشتری می یابد که بدانیم ایران از نظر سرانه خودرو (یعنی تعداد خودروهای موجود به ازای هر نفر) در بین 138 کشور جهان رتبه 61 را داراست.جاده، خودرو و راننده را 3 عامل اصلی تصادفات نام می برند. 3 عاملی که هر یک به نسبتی در یک سانحه مقصر هستند و وقتی پای حساب کشی از خودرو ساز و جاده ساز و رانندگان به میان می‌آید، هر یک دیگری را متهم می کنند. در این نوشته می خواهم  نقش عامل سوم یعنی رانندگان را در تصادفات بررسی کنم. عاملی که همگان بی‌خوابی، بی‌احتیاطی و ناهوشیاری‌اش را منجر به تصادف می‌دانند. اما وقتی در رانندگی ایرانیان دقیق می‌شویم، نقش یک راننده را فراتر از خطاهای سهوی می‌بینیم. در ایران، رانندگان به نحوی رانندگی می‌کنندکه حاصلش در مواقع اضطراری جز تلفات یا آسیب‌های جدی نخواهد بود. در واقع هنجارهای رانندگی در ایران هنجارهایی خطرناک است. هنجارهایی که در نبود اقبال به قوانین رسمی راهنمایی و رانندگی یا نبود نظارت کافی، جای خود را در میان مردم باز کرده است. این هنجارها، درست مانند بسیاری از هنجارهای رفتارهای اجتماعی ایرانیان، از عقلانیت خالی است و از همین رو به نتایج فاجعه‌بار منجر می‌شود. تعدادی از این هنجارهای خطرناکِ رانندگی در ایران به شرح زیر است:پرکردن اتوبان از سمت چپ: معمولاً در همه جای دنیا، اتوبان‌ها از سمت راست پر می‌شوند. برای همین است که لاین آهسته رو همیشه شلوغ تر است و لاین سرعت برای خودروهای اضطراری یا سرعت بیشینه است. در ایران عکس این حالت اتفاق می‌افتد. گویی همه عجله دارند یا در شرایط اضطراری به سر می‌برند. در این شرایط شلوغ‌ترین قسمت یک اتوبان دو لاین تندور آن هستند.وادار کردن خودرو جلویی به خالی کردن راه: حتما هر کدام از شما که راننده باشید با این صحنه روبرو شده‌اید. ماشین عقبی در فاصله کمی شما را تعقیب می‌کند و با بوق یا زدن چراغ بالا شما را مجبور به باز کردن لاین سرعت می‌کند. این در شرایطی است که راننده‌ی پشتی کاری به ترافیک یا سرعت مجاز ندارد و قصدش فقط مغلوب کردن شما برای تندتر رفتن است. نتیجه چنین رفتاری هول کردن راننده جلویی و بالابردن احتمال تصادف در سرعت‌های بالاست. در اینجا هم فرهنگ شتاب و عجله ایرانیان خودش را نشان می‌دهد.سبقت از سمت راست: این هنجار متداول که خلاف قوانین رانندگی است، بسیار خطرآفرین است. به طور معمول یک راننده باید از سمت چپ سبقت بگیرد تا دید و فضای مناسب برای ماشین کناری فراهم باشد. در ایران اما، کسی که فضای مناسب پیدا کند بدون توجه به خودرو کناری سبقت می‌گیرد. دنده عقب در اتوبان: جوک معروفی است که یک ایرانی  در کشوری خارجی، در اتوبان دنده عقب می رفته است. تصادف می‌کند و وقتی راننده دیگر ماجرا را با پلیس را در میان می گذارد،  او را متهم به مستی می‌کند. شاید تنها جایی در دنیا که دنده عقب رفتن یک هنجار عادی است ایران باشد. رفتاری که بسیار رایج است و در عین حال خطرناک. هر چند نبود تابلوهای مناسب در راه های فرعی حساب شده در بزرگراه ها به تکرار این رفتار کمک می‌کند، ریشه‌اش را باید در فرهنگ میانبر زدن مردم ایران دانست. فرهنگی که رسیدن به هر هدفی را در کوتاه ترین مدت و کمترین زحمت مجاز می‌داند.هنجارهای فوق تنها مشتی از خروارِ رفتارهای خطرناک رایج در خیابان ها و جاده‌های ایران است. تازه اینها به غیر از هنجارهایی مثل لایی کشیدن است که در میان گروه‌های جوانان پرشور و شر رعایت می‌شود و بسیار آن‌ها را عاقلانه نمی‌دانند. رفتارهای رانندگان پشت فرمان، تنها نمونه‌ای از رفتارهای جمعی ما است. رفتارهایی که ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی عمیقی دارند و همه‌شان در مجموع زندگی اجتماعی ما ایرانیان را شکل می‌دهند. دقت در این گونه رفتارها می‌تواند راه را برای ریشه یابی بسیاری از معضلات و بن بست‌های دیگر جامعه باز کند. با این تفاوت که در رانندگی، عواقب رفتارهایمان به تلفات جسمی و جانی عینی ختم می شوند و درباره بسیاری دیگر از رفتارها نتایج حاصل واضح و عینی نیستند.مطالب مرتبط:ایرانیان و تفکر سیستمیچرا رانندگان نیسان و وانت بار بد رانندگی می کنند؟