وضعیت آلودگی هوای تهران در سال های اخیر

شهروندان تهرانی در سال‌های گذشته فقط در پاییز و زمستان با مشکل آلودگی هوا مواجه بودند. در سال 89 اما در شش ماهه اول سال، 32 روز هوا در وضعیت ناسالم قرار داشت و این در حالی است که بر اساس استانداردهای سلامتی فقط یک روز در طول سال هوا می‌تواند در شرایط ناسالم قرار داشته باشد. بر این اساس می‌توان گفت الگوی آلودگی هوای تهران در سالیان اخیر تغییر کرده است. همچنین شرایط آنقدر برای شهر سخت شده که دیگر طبیعت تهران، توان پالایندگی هوا را ازدست داده است.در حال حاضر آلاینده‌های اصلی هوای تهران عبارتند از: هیدروکربن‌های نسوخته مثل بنزن، اکسیدهای نیتروژن، منوکسید کربن، دی اکسید گوگرد و ذرات معلق شامل ریزگردها. به گفته روابط عمومی شهرداری تهران بیش از 89 درصد آلاینده‌های تهران متعلق به ناوگان حمل و نقل شهری است و در این میان سهم صنعت و دیگر آلاینده‌ها از مجموع آلاینده‌های هوای تهران تنها 11 درصد است. در این میان سهم خودروهای سبک از مجموع آلاینده‌های خودرو در تهران، 50 درصد، خودروهای گازوئیلی (شامل خودروهای سنگین واتوبوس‌‌ها) 30 درصد و موتورها، 20 درصد را شامل می‌شوند. به این ترتیب می‌توان گفت سوخت و خودروی غیر استاندارد عوامل اصلی آلودگی هوای پایتخت هستند.خودروهای فرسوده هم سهم قابل توجهی در آلودگی هوای شهر تهران دارند. چنان که یک خودرو وانت نیسان با تکنولوژی 30 سال پیش، 120 گرم آلاینده در یک کیلومتر تولید می‌کند، این رقم در مورد خودروی پیکان، 60 گرم و برای خودروهای نسل جدید، یک گرم در هر کیلومتر است. این در حالی است که خودروهای نسل قدیم و فرسوده، 900 گرم آلاینده در هر کیلومتر تولید می‌کنند.در سال 89 فقط 59 درصد از روزهای سال هوا عاری از مقدار غیرمجاز آلاینده دی‌اکسیدکربن بوده است. این در حالی است که در بسیاری از شهرهای دنیا تعداد این روزها صفر است. تهران همواره در طول سال‌های گذشته در این شاخص جزو 10 شهر آلوده دنیا بوده است.بنزن که در نتیجه سوخت ناقص بنزین در موتورهای احتراق داخلی تولید می‌شود در تهران بیش از حد مجاز و حدود 100 برابر بیشتر از توکیو است. سختگیرانه‌ترین استاندارد موجود برای گاز بنزن متعلق به کشور ژاپن و در حدود 3میکرو گرم در متر مکعب است. بنزن، ترکیبی بسیار خطرناک است که به سرعت تبخیر می‌شود. بنزن از طریق استنشاق یا حتی پوست جذب می‌گردد و در صورت جذب از بدن دفع نشده و در بافت‌های چربی ذخیره می‌شود. مقدار بالای بنزن در بنزین مصرفی و همچنین سوخت ناقص در موتورهای احتراق داخلی از عوامل اصلی انتشار این آلاینده در هوای تهران است.ریزگردها هم میهمانان ناخوانده‌ای هستند که از بیابان‌ها و مناطق خشک کشورهای عراق و عربستان راهی تهران می‌شوند. حضور این ذرات در آلودگی تهران چند سالی است که به شدت افزایش یافته و نگرانی‌هایی را برای سلامتی کودکان و افراد مسن ایجاد کرده است. بادهایی که از سمت غرب و جنوب غرب به داخل ایران می‌وزند ذرات گرد و غبار را با خود حمل می‌کنند. ذرات سنگین‌تر در مناطق مرزی مثل خوزستان، کردستان و ایلام زمین‌گیر می‌شوند و ذرات ریزتر به مناطق مرکزی ایران شامل استان مرکزی و تهران راه می‌یابند. نکته قابل توجه این است که هر چه این ذرات ریزتر باشند آسیب بیشتری برای انسان به همراه دارند. علاوه بر این، ساخت‌و‌سازها و راه‌های خاکی هم از دیگر منابع تولید گرد و غبار شهری هستند.آلودگی هوای تهران از بعد اقتصادی هم خسارات جبران‌ناپذیری داشته است. به طوری که بر اساس برآورد بانک جهانی در سال 2004 خسارت ناشی از آلودگی هوا در کشور بالغ بر 8 میلیارد دلار بود که این رقم در همان سال با یارانه خرید بنزین از خارج برابری می‌کرده است. بر اساس تخمین‌ها از این رقم حدود یک سوم خسارات هوای آلوده در شهر تهران بوده است.