دموکراسی بد / استبداد خوب!؟

در پست مربوط به اوضاع سوریه دوستی نظری داده بود که محل مناقشه شد. ایشان گفته بودند یک حکومت دموکراتیک طرفدارِ اسرائیل بهتر است یا دشمنِ اسرائیل؟ مشابه چنین پرسشی در ایران و در میان دینداران بسیار رایج است: حکومت مستبد اسلامی بهتر است یا دموکراتیک ضداسلامی؟ و فی الفور نتیجه می‌گیرند که ما چون مسلمانیم از اولی حمایت می‌کنیم و دومی را بر نمی تابیم!در اینجا می‌خواهم به این بپردازم که اساساً طرح چنان پرسش‌هایی غلط است. چرا که نمی‌توان وجوه ناخوشایند آن‌ها را به کل ترکیب مورد استفاده نسبت داد و سپس برای حل مسئله آن ترکیب را کاملا رد کرد. برای روشن‌تر شدن این ادعا بیشتر توضیح خواهم داد.وقتی برای کلمه ای صفاتی به کار می‌بریم باید بین آن صفات تناسب معنایی باشد. در این صورت ممکن است در بحث درباره آن به خطاهای فاحشی دچار شد. مثلا ترکیب "فرش قرمز نامرغوب" را در نظر بگیرید. بین قرمز که صفتی ظاهری است و نامرغوبی که صفتی کیفی است تناسبی برقرار نیست. به این ترتیب به آسانی می‌توان به این نتیجه غلط رسید که اگر فرشی با رنگ غیرقرمز انتخاب شود کیفیت بهتری خواهد داشت. ترکیبی مثل "حکومت دموکراتیکِ بد" از این گونه ترکیب‌هاست. دموکراتیک با تمام اختلاف نظرها در تعریف و تعیین حدودش یک اصل مشترک را در خود به یدک می‌کشد و آن هم "رجوع به آرای مردم در تصمیمات اساسی نظام سیاسی" است. پس این صفت ناظر به روش‌های مورد استفاده در یک نظام است. اما  بد بودن یک نظام، یعنی محتوای آن غیرقابل قبول و برخلاف ارزش‌های خاصی است. به عبارت دیگر صفت بد، صفتی درباره محتوای تصمیمات و عملکرد است. در این صورت  دو صفت دموکراتیک و بد با هم تناسب معنایی ندارند و اگر بگوییم برای اجتناب از بد بودن نمی‌خواهیم دموکراتیک باشیم یعنی به خطا رفته‌ایم. به بیان دیگر اسلامی یا غیر اسلامی بودن یک حکومت از روش دموکراتیک آن نتیجه نمی‌شود، از آراء و خواست‌های مردمی می‌آید که در این نظام اثرگذار بوده‌اند. اگر کسانی از این محتوا رنج می‌برند باید سعی خود را معطوف به تغییر نظر مردم کنند. بنابراین پرسش‌های مطرح شده در ابتدا را باید این گونه تفسیر کرد: نظامی دموکراتیک که در آن مردم دوستی با اسرائیل را ترجیح می‌دهند بهتر است، یا نظامی مستبد که در آن حاکمان می‌خواهند دشمن اسرائیل باشند؟! و به صورتی کلی‌تر: حکومتی دموکراتیک که در آن مردم اسلام را نمی‌‌خواهند بهتر است یا نظامی دیکتاتوری که سرانش اسلام را برای مردم می‌خواهند؟ حال می‌توان دراین باره به گفتگو نشست بی آنکه دچار یک خطای مفهومی در کاربرد ترکیبات بود!